Leiderschap in het ondertussen

Tussen “niet meer” en “wat nu”

“It’s not so much that we’re afraid of change or so in love with the old ways, but it’s that place in between that we fear . . . We have nothing to hold on to. It’s like being between trapezes.” (Marilyn Fergusson)

Vorige week schreef ik een persoonlijk blog over de recente dood van mijn moeder en over de fase van mijn leven die ik beschreef als een periode van ondertussen. En hoe bizar. Nu zitten we met z’n allen in een liminale fase tussen “niet meer” en “wat nu”. Niemand weet waar dit naar toe gaat, we weten alleen dat we niet meer terug kunnen naar hoe het was. Welkom in de periode van ondertussen.

Je ziet boosheid om je heen, onbegrip, struisvogels en ook optimisme, creativiteit en humor. De Coronacrisis raakt iedereen, op verschillende manieren. En de roep om leiderschap is sterker dan ooit. Maar wat voor leiderschap moet dat dan zijn? Welke stijl past bij deze roerige tijd? En hoe hou je jezelf staande: wat betekent dit voor jouw persoonlijk leiderschap?

Creatief in chaos

Ralph Stacey zegt hierover dat de mate van onzekerheid en de mate van overeenstemming met elkaar bepalen wat er nodig is. Het moge duidelijk zijn dat in deze tijd van vele kapiteins en deskundigen op één schip er weinig mate van overeenstemming is en tegelijk een hele grote mate van onzekerheid. Dan is er geen rationele besluitvorming mogelijk, maar spreken we bijna over chaos en in ieder geval over complexe besluitvorming. De focus van een leider ligt dan op mensen bij elkaar brengen (niemand heeft immers zelf het antwoord), op creativiteit en op leren met en van elkaar. Eigenlijk probeer je mensen weer in een mindset van nieuwsgierigheid te krijgen, denkend in mogelijkheden, in plaats van de verlammende mindset van de angst. De neiging is groot om in tijden van onzekerheid intern gericht te worden. Er wordt veel intern overlegd om de interne processen op orde te krijgen. En daarna kijken we pas weer naar buiten.

Deze tijd vraagt juist om wat ik Hogeschool  voor Leiderschap wil noemen; extra-ordinary leadership noemt Stacey het. Je gebruikt macht en visie op een andere manier door samen op zoek te gaan naar andere mogelijkheden,  er is veel ruimte voor creativiteit, diversiteit en veel (virtueel) contact, ook met je klanten en leveranciers. Het modewoord co-creatie wordt zo toch weer actueel. En soms moet je daarvoor de standaardafspraken, normen en overeenkomsten overboord gooien. Ik zag afgelopen week verschillende bedrijven heel snel creatief schakelen. Workshops virtueel werken werden aangeboden, tools voor online leren en werken, wc papier in de aanbieding, huiskamerconcerten en zelfs de good old leesmap werd in een commercial weer afgestoft: we moeten toch wat doen in al die tijd die we thuis gaan doorbrengen?

Lonely met Tony

Dit alles geldt voor leiderschap in organisaties, maar ook voor jouw eigen leiderschap in tijden van crisis. Hoe ga jij met deze situatie om? Pas je je aan en kies je al snel je eigen weg? Vind je dit juist een tijd van nieuwe mogelijkheden? Of raak je in paniek en verlam je? Misschien word je wel heen en weer geslingerd tussen alle meningen en weet je het even niet meer? Of misschien wel een beetje van alles wat.

Hoe het bij mij werkte? Ik zat al een tijdje in een periode van ondertussen, een beetje losgezongen van de werkelijkheid. Dat gevoel is er nog steeds, in een wat andere vorm. Net als veel freelancers, is mijn agenda leeg voor de komende weken. Eerst werd ik boos. Waarom overkomt mij dit nu? Net nu ik een beetje weer aan het terugkrabbelen ben. Ik verzette me enorm tegen de werkelijkheid en wilde er niet aan. Het is niet eerlijk, waarom ik, en ik had het zo goed voor elkaar, waren een paar  gedachten die voorbij kwamen. Ik voelde me machteloos, piekerde veel en was angstig: hoe moet dat nu met de hypotheek, etc. Ik verslond het nieuws om te kijken of iemand anders misschien de oplossing voor me verzonnen had: alles om weer grip en controle te krijgen. Ik trok me terug onder mijn dekentje op de bank, liefst met een flinke reep Tony Chocolonely. En ik draaide een beetje rond in deze reactieve cirkel van denken in problemen en onmogelijkheden.

Denken in mogelijkheden

Wat het voor mij nu anders maakt is dat er veel meer mensen in hetzelfde schuitje zitten. Het voelt niet zo alleen en dat maakt dat ik anders tegen mijn situatie aan ben gaan kijken. Natuurlijk baal ik nog steeds van de afgezegde opdrachten en de onzekerheid. Ik kan het nu echter meer accepteren: dit is nu hoe het is en ik kan er niets aan veranderen. Mijn situatie is dat ik een lege agenda heb voor de komende weken en dat ik geen directe inkomsten heb. Ik kan daar nu wel de vraag aan koppelen: als dat is wat het is, wat kan ik dan wel beïnvloeden of veranderen? Ik ging creatiever denken en stelde mezelf me hoe ik in contact kan blijven met mijn klanten als het niet face to face kan? Hoe kunnen we samen optrekken in deze bizarre situatie? Hoe kan ik gebruik maken van mijn collega-freelancers in dit proces? Hoe kunnen we elkaar helpen en ondersteunen? En wat ligt er al heel lang op de plank of staat op mijn to-do-lijst waar ik tot nu toe niet aan toe kwam? Het voelt alsof ik uit m’n destructieve cirkeltje ben gestapt en meer denk in mogelijkheden.

Natuurlijk hoop ik dat ik kan blijven denken in mogelijkheden en dat de heerlijke jeukclichés van toepassing blijven: “onder druk wordt alles vloeibaar” en “je leven begint aan het einde van de comfortzone”. Maar ik sluit niet uit dat ik afentoe ook weer onder mijn dekentje beland met een reep chocola. Om gewoon even lekker te zwelgen in slachtofferschap.

Coaching en cadeau

Kan jij wel wat ondersteuning gebruiken in deze tijd? Iemand die met je meedenkt in jouw mogelijkheden? Neem dan eens vrijblijvend contact op (06-29159659) of kijk eens op www.ikzoekeencoach.org. Je krijgt er een reep Tony Chocolonely bij cadeau.